اهدای نوبل ریاضیات به بانوی ایرانی

مریم میرزاخانی، جایزه خود را در مراسم افتتاحیه کنفرانس جهانی ریاضیات از دستان خانم پارک گئون های، رییس‌جمهور کره جنوبی دریافت کرد. دکتر میرزاخانی، نخستین بانوی تاریخ ریاضیات و نخستین ریاضی‌دان ایرانی است که این جایزه ۷۶ ساله را برنده می‌شود. هم‌چنین این جایزه بالاترین نشان علمی است که توسط یک دانشمند ایرانی‌الاصل کسب شده است.

از پروفسور مریم میرزاخانی بیشتر بدانید:

از مریم میرزاخانی به عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکاو ذهن برتر در رشته ریاضیات تجلیل شد.

زندگی‌نامه و تحصیل در آمریکا

 

مریم میرزاخانی، استاد دانشگاه استنفورد، در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با ۴۱ امتیاز از ۴۲ امتیاز مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد یعنی ۱۹۹۵ در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با ۴۲ امتیاز از ۴۲، رتبهٔ اول طلای جهانی را به دست آورد.

میرزاخانی دوره کارشناسی ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف آغاز کرد. او با دریافت بورسیه از طرف دانشگاه هاروارد به آنجا رفت و دورهٔ دکتری خود را در دانشگاه هاروارد پشت سرگذاشت.

او به همراه ۹ محقق برجسته دیگر در چهارمین نشست ۱۰ برلیان (Brilliant 10) یا «10 استعداد درخشان» نشریه پاپیولار ساینس (Popular Science) در آمریکا مورد تقدیر قرار گرفت. به نوشتهٔ یواس‌ای تودی این فهرست ۱۰ نفره شامل محققان و نخبگان جوانی است که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت هستند و با این حال معمولا از چشم عموم پنهان مانده‌اند. این فهرست بر اساس پیشنهادهای ارائه شده از سوی سازمان‌های گوناگون، روسای دانشگاه‌ها و ناشران انتشارات علمی برگزیده شده‌اند. این محققان برجسته جوان در حوزه‌های گوناگونی از گرافیک رایانه‌ای تا ریاضیات و علوم رباتیک، افق‌های تازه‌ای در مرزهای جهان اطراف ما گشوده‌اند که مریم میرزاخانی ریاضیدان ۳۳ ساله ایرانی یکی از آنهاست. 

 

میرزاخانی در سال ۱۹۹۹ میلادی موفق شد راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند. ریاضیدانان مدت‌های طولانی است که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم‌های هندسی هذلولی بوده‌اند و در این میان مریم میرزاخانی جوان در دانشگاه پرینستون نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت: محاسبه عمق حلقه‌های ترسیم شده بر روی سطوح هذلولی. میرزاخانی در تلاش است تا معمای ابعاد گوناگون فرم‌های غیر طبیعی هندسی را حل کند. در صورتی که جهان از قاعده هندسه هذلولی تبعیت کند، ابتکار وی به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک خواهد کرد. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی هم‌چون doughnuts و یا amoebas دارای ظاهری بسیار نافرم هستند که محاسبه حجم آنها را به معمایی جدی برای ریاضیدانان مبدل کرده‌است. اما میرزاخانی با یافتن راهی جدید در واقع دست به یک ابتکار عمل بزرگ زد و با ترسیم یک سری ازحلقه‌ها بر روی سطح این گونه اشکال پیچیده به محاسبه حجم آنها پرداخت.

کاربردهای عملی اندکی برای پژوهش او وجود دارد ولی اگر مشخص شود که جهان توسط هندسه هذلولوی اداره می شود، کار او می تواند به تعریف دقیق شکل و حجم آن کمک کند.

جیمز کارلسون از انستیتو ریاضیات کلی (Clay Mathematics Institute)‏ می‌گوید:

“میرزاخانی در یافتن ارتباطات جدید، عالی است. وی می‌تواند به سرعت از یک مثال ساده به دلیل کاملی از یک نظریه ژرف و عمیق برسد.”

 

مریم میرزاخانی در سمپوزیوم ریاضی

ردیف اول، نفر دوم سمت چپ

مریم میرزاخانی از دانش‌آموزان نخبه المپیادی کشور است که در سال ۱۳۷۴ در المپیاد جهانی ریاضی علاوه بر دریافت مدال طلا با کسب بالاترین امتیاز به عنوان نفر اول جهان شناخته شده‌است و از جمله بازماندگان سانحه غم‌بار سقوط اتوبوس حامل نخبگان ریاضی دانشگاه صنعتی شریف به دره در اسفندماه ۷۶ است. در این حادثه اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکت‌کننده در بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که از اهواز راهی تهران بود (مسابقات ریاضی دانشجویی) به دره سقوط کرد و طی آن شش تن از دانشجوی نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف شامل آرمان بهرامیان، رضا صادقی – برنده دو مدال طلای المپیادجهانی – علیرضا سایه‌بان و علی حیدری، فرید کابلی، دکتر مجتبی مهرآبادی و مرتضی رضایی دانشجوی دانشگاه تهران که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند در اوج بالندگی و شکوفایی علمی ناباورانه، جان باختند.

 

«مریم میرزاخانی» ریاضی‌دان جوان ایرانی‌، در سال ٢٠١٣ برنده جایزه «روث لایتل ستر» از «انجمن ریاضی آمریکا» شد. جایزه «روث لایتل ستر» (Ruth Lyttle Satter) که از سال ١٩٩٠ توسط خانم پروفسور «سیلویا لایتل بیرمن»، استاد کالج «بارنارد» برای گرامی‌داشت خواهرش «روث» و به احترام تعهد او به تحقیقات علمی و تشویق زنان به علم‌آموزی، بنیان‌گذاشته شد، هر دو سال یک‌بار، به یک زن که تحقیقات برجسته‌ای در علم ریاضی داشته باشد، اعطا می‌شود.

جایزه سال ٢٠١٣ «روث لایتل ستر» به دلیل کارهای ارزشمند خانم «مریم میرزاخانی» بر روی تئوری «فضاهای مدولی» (Moduli Spaces) در «سطح ریمانی» (Reimaan Surfaces)، در «سن‌دیه‌گوی» آمریکا به این استاد دانشگاه 37 ساله اعطا شد.

 

دکتر مریم میرزاخانی، استاد دانشگاه استنفورد به عنوان نخستین زن ریاضیدان جهان موفق به دریافت مدال «فیلدز» شد که به عنوان عالی ترین جایزه علمی رشته ریاضیات از آن به عنوان «نوبل ریاضیات» یاد می شود. پروفسور میرزاخانی که به دلیل تحقیقات برجسته اش در حوزه هندسه و نظریه ارگودیک کاملا شناخته شده است به همراه آرتور آویلا، مانجول بهارگوا و مارتین هایرر مدال فیلدز ۲۰۱۴ را در کنگره بین المللی ریاضیات که در سئول کره جنوبی برگزار می شد، دریافت نمود.

 

مریم میرزاخانی در مراسم اهدای مدال های فیلدز 2014

بنابر اعلام داوران، مریم میرزاخانی در زمینه نظریه سطوح ریمانی و فضاهای مدولی آن به پیشرفت های چشمگیری نائل آمده و افق های جدیدی را در این رشته گشوده است. مدال فیلدز از سال ۱۹۳۶ هر چهار سال یکبار به برترین ریاضیدانان جوان (زیر ۴۰ سال) جهان اعطا می شود که میرزاخانی، نخستین زن برنده این جایزه به شمار می رود.

دکتر میرزاخانی چندی پیش جایزه ۲۰۱۴ موسسه ریاضی Clay را نیز دریافت کرده است.

همسر وی جان وندراک، از پژوهشگران آی‌بی‌ام و اهل چک می باشد و از او دارای یک فرزند به نام آناهیتا می‌باشد.

 

جان وندراک (Jan Vondrak) همسر مریم میرزاخانی

 

آناهیتا و مریم

 

مریم میرزاخانی در کنار همسرش جان وندراک و دخترش آناهیتا

 

 

فیلم مورد علاقه او داگویل است. سلیقه او در فیلم، منعکس کننده ذات پژوهش او که شامل تعیین مشخصات غیرطبیعی فرمهای هندسی است. او می گوید: «گاهی مواقع احساس می کنم در یک جنگل بزرگ هستم و نمی دانم به کجا می روم. ولی به طریقی به بالای تپه ای می رسم و می توانم همه چیز را واضحتر ببینم. آن چه آن گاه رخ می دهد، واقعاً هیجان انگیز است.» 

 

مریم میرزاخانی به همراه پدر و مادرش در سفری به اصفهان

جوایز:

اولین برنده زن معتبرترین جایزه جهانی ریاضیات، جایزه فیلدز 2014

جایزه جهانی موسسه ریاضی Clay، 2014

جایزهٔ جهانی انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳
جایزهٔ ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹
ارتقا به استاد تمامی ریاضی در دانشگاه استنفورد در ۳۱ سالگی، سپتامبر ۲۰۰۸
Clay Mathematics Institute Research Fellow 2004.
Harvard Junior Fellowship Harvard University, 2003.
Merit fellowship Harvard University, 2003.
IPM Fellowship The Institute for theoretical Physics and Mathematics, Tehran, Iran, 1995-1999.
مدال طلا (با نمرهٔ مطلق). المپیاد جهانی ریاضی (کانادا ۱۹۹۵)
مدال طلا. المپیاد جهانی ریاضی (هنگ‌کنگ ۱۹۹۴)

 

:: جایگاه مریم میرزاخانی در بین شرکت کنندگان از اولین دوره تا به امروز:

 

- در سال 1994 با کسب 41 امتیاز از 42 امتیاز ممکن، ضمن کسب مدال طلا، رتبه 23 در بین 385 شرکت کننده را بدست آورد.

- در سال 1995 با کسب 42 امتیاز از 42 امتیاز ممکن (نمره مطلق)، ضمن کسب مدال طلا، در بین 412 شرکت کننده رتبه 1 را بدست آورد.